Begripsbepaling
Velen hebben geprobeerd een definitie van het begrip openbare orde te geven. Dat blijkt niet eenvoudig, omdat het onder omstandigheden en door de tijd wijzigt. In het algemeen wordt geduid op een ordentelijk verloop van het maatschappelijk leven in de openbare ruimte.
Voor de toepassing van de burgemeestersbevoegdheden is het belangrijker te kijken naar wat een ‘verstoring van de openbare orde’ is. Openbare-ordeverstoringen zijn terug te voeren op de schending van een rechtsnorm. Het gaat in bijna alle gevallen om algemeen verbindende voorschriften op overtreding waarvan een straf staat, denk aan vernieling of mishandeling (strafbaar gesteld in het Wetboek van Strafrecht) of het overtreden van een alcoholverbod uit de Algemene Plaatselijke Verordening. Derhalve verschilt het per plaats en tijdstip wat gezien wordt als een verstoring: wat in de ene gemeente een verstoring van de openbare orde is, wordt elders mogelijk (nog) niet zo ervaren, denk aan het lachgasverbod. Ook de overtreding van ongeschreven rechtsnormen die hinder of gevaar voor anderen of goederen opleveren (onrechtmatige gedragingen in de zin van artikel 6:162 van het Burgerlijk Wetboek) kunnen openbare-ordeverstoringen veroorzaken. Een voorbeeld is het hinderlijk veelvuldig met motoren voor iemands huis langsrijden, om daarvan een dreigende werking uit te laten gaan (zonder daarbij verkeers- of geluidsnormen te overtreden).
De burgemeester heeft niet alleen verantwoordelijkheden bij openbare-ordeverstoringen, maar ook bij brand, ongevallen en rampen. Dit draagt bij aan zijn belangrijke rol ten aanzien van de zorg voor de veiligheid in de gemeente.